Een interview met Chriet, of niet

Een Interview met Chriet, of niet

R.I.P. Chriet Titulaer (9 mei 1943 - 25 april 2017)

Men spreekt wel van markante verschijningen. Met zijn kabouterbaard, sjofele kledingstijl en zachte, bijna vloeibare Limburgse g viel de afgelopen weekend op 73-jarige leeftijd overleden sterrenkundige Chriet Titulaer zeker in die categorie. Hij cultiveerde het imago van verstrooide professor omdat hij wist dat het hem goed van pas kwam bij zijn televisieoptredens. Titulaer werd in één klap Neerlans bekendste geleerde toen hij samen met Henk Terlingen ("Apollo Henkie") de eerste maanlanding live becommentarieerde op televisie. Terlingen speelde daarbij het balorige maar nieuwsgierige neefje, Titulaer de guitige maar toch ook strenge professor.

In de daaropvolgende jaren steeg zijn roem tot ongekende hoogte: als er weer eens een opmerkelijk wetenschappelijk nieuwtje was, werd hij in de studio uitgenodigd om commentaar te leveren. Hij werd zo populair dat diverse cabaretiers en komieken hem gingen imiteren. Een imitatie van Wim de Bie streelde zijn ijdelheid, maar hij was boos toen André van Duin hem bij een persiflage omdoopte tot 'Tiet Kittelaar'. De persiflage ging de lucht in tijdens een live-uitzending naar aanleiding van de Firato, een tentoonstelling gericht op audio- en videoapparatuur. Half Nederland zat voor de buis, Chriet Titulaer zat in de zaal en was zo van slag dat een gepland interview een kwartier moest worden uitgesteld.

Titulaer en interviews, het is een verhaal apart. In het laatste jaar van de middelbare school kwamen een vriend en ik op het idee om hem te interviewen voor de schoolkrant. De afspraak werd gemaakt via een oom van die vriend die iemand kende die Chriet Titulaer kende. Ik herinner me dat we op een woensdagavond, terwijl we naar een voetbalwedstrijd zaten te kijken, plots te horen kregen dat we op zaterdagmiddag werden verwacht in het Dr. A.F. Philips Observatorium, de sterrenwacht in Eindhoven. 

We waren doodzenuwachtig want waar moesten we het in vredesnaam met Chriet Titulaer over hebben? Over ruimtevaart, natuurlijk, maar we hadden daar zo weinig verstand van dat we er geen zinnige vraag over konden bedenken. Bij de ingang van het observatorium kregen we te horen dat we aan het verkeerde adres waren. Chriet Titalaer? Nee, die werkte hier niet. We waren bijna opgelucht, maar een tweede persoon wist te vertellen dat Chriet Titulaer inderdaad die middag op het observatorium werd verwacht; hij had er eigenlijk al moeten zijn, maar hij had veel aan zijn hoofd en stond niet bekend als erg punctueel. 

We hadden de moed al opgegeven toen Chriet Titulaer eindelijk binnen kwam stormen. Ach ja, die afspraak. Helemaal vergeten. Konden we nog even wachten? Geef die jongens wat te drinken en geef ze ook wat te lezen. En weg was hij. Een man bracht ons twee bekers koffie en ook een boek, een populariserend werk over ruimtevaart, geschreven door - wat dacht u? - Chriet Titulaer. 

We hebben Chriet die middag niet meer teruggezien. Het geplande interview werd nooit afgenomen, maar wel gepubliceerd. Het boek nam ik mee naar huis en las het in één ruk uit. Chriet Titulaer gaf antwoorden op vragen die ik mezelf nooit had gesteld, maar die bij nader inzien voor de hand lagen. Ik schreef de vragen uit en kopieerde de uitleg van Titulaer. De leraar natuurkunde was trots op ons. Hij schreef - mede namens ons - een dankbriefje aan de grote geleerde, met nog een paar bijkomende vragen, maar kreeg nooit antwoord. Ach, wat zou het, die man had zoveel aan zijn hoofd, dat interview was hij vast al lang weer vergeten.

Dansen met Colinda

Net als veel anderen luister ik graag naar oude hits, liedjes die succesvol waren toen ik een kind was. Het aardige van die bezigheid is dat je nu plots begrijpt waar die liedjes over gingen, iets waar je vroeger amper enig idee van had. Help van de Beatles was een enorme hit en we brulden de lange uithaal allemaal mee Hééééééélp. Dat dit een schreeuw was om hulp, begrepen we wel, maar niemand wist te vertellen wat er precies aan de hand was. No Milk Today van Herman Hermits ging ons verstand helemaal te boven. Iemand had uitgevist dat de titel zoiets betekende als 'Geen melk vandaag'. Waarom zou je daar over willen zingen? (*1)

Van Engels begonnen we gaandeweg steeds meer te begrijpen, voldoende om een titel als A Whiter Shade of Pale om te toveren tot Een Witte Scheet uit de Peel. Frans vormde echter een onoverbrugbare taalbarrière. Ik wist dat monsieur het Franse woord voor meneer was, maar had geen flauw idee van wat Vous permettez betekende. Franstalige hits waren overigens vrij zeldzaam in Nederland. Zelfs Johnny Halliday had er slechts twee nummer één hits, Les Tendres Années en Pour moi la vie va commencer (*1). Opvallend is dat Johnny zijn Nederlandse tophits scoorde vóór de komst van Radio Veronica in 1965, dat zich vrijwel geheel op Engelstalige pop zou gaan richten.

Ook de Franstalige Canadese Lucille Starr scoorde haar hits in de vroege jaren zestig. In de eerste Top 40 die door Radio Veronica werd gepubliceerd, op 2 januari 1965, stond Lucille Starr op de tweede plaats met haar grootste hit, The French Song, een hypnotisch nummer, met een gemengd Frans-Engelse tekst; vooral de openingszin is bekend geworden: Quand le soleil dit bonjour aux montagnes. Lucille zou het succes van The French Song nooit kunnen herhalen, maar ook Jolie Jacqueline en Colinda deden het in Nederland heel aardig; het laatste nummer bereikte zelfs de derde plaats. Over dat nummer, Colinda, een meer speciaal de Franse tekst ervan, wil ik het nu hebben.

In het Frans heb ik in de loop van mijn leven genoeg vorderingen gemaakt om een film met Louis de Funès zonder ondertitels te kunnen volgen. Ook de hits van Adamo uit mijn vroege jeugd leveren geen problemen meer op, maar de Franse tekst van Colinda (net als The French song is de tekst tweetalig Frans-Engels) blijft ook na al die jaren raadselachtig. Hier en daar is wel een woord of tekstflard verstaanbaar, maar even zo vaak klinkt lijkt de tekst geschreven in een soort fantasietaal. probeer het zelf maar (let op, de Franse tekst volgt pas na de Engelse):

De Engelse tekst zal weinig problemen opleveren en de eerste versregel is een aanwijzing voor de herkomst van het lied:

Colinda was the cutest Belle in all the Bayou land

Een Belle is een schone uit het zuiden van de Verenigde Staten, en Bayou Land of Bayou Country is een moerassige streek in de zuidelijke staat Louisiana. De meeste inwoners van Bayou Country zijn zogenaamde Cajun, afstammelingen van de Acadien, de eerste Franse kolonisten die zich vestigden op Acadia. Ook wonen er nogal wat personen van gemengd Creoolse afkomst. De bewoners hebben een geheel eigen muziekcultuur en ook de lokale keuken en taal, het Cajun-Frans, zijn heel speciaal.

Colinda, de song, is een traditional en de meeste Cajun-artiesten hebben het op hun repertoire, maar het Frans dat door Lucille Starr ten gehore wordt gebracht, wijkt weer af van het patois dat in Louisiana wordt gesproken. Zoals gezegd heeft Lucille Starr de Canadese nationaliteit: ze werd geboren als Lucille Marie Raymonde Savoie in Franstalige gemeenschap van St. Boniface in de Canadese provincie Manitoba. Veel inwoners zijn van Creoolse afkomst en het Frans dat ze spreken wijkt sterk af  van het Frans dat elders in Canada wordt gesproken (en dat voor Europeanen vaak al lastig genoeg te begrijpen valt); het patois is wel verwant aan het patois van de Cajuns, maar men schijnt elkaar toch maar moeilijk te kunnen verstaan.

Ik was als kind vooral gek op het inleidende kinderkoor en de uithaal die voorafgaat aan de het eerste vers (Lucille Starr kon blijkbaar jodelen): Allons danser Colinda. Het is dus blijkbaar een uitnodiging tot een dans. De tekst is als volgt:

Allons danser, Colinda
Allons danser, Colinda
Pendant ta mère est pas là
Pour faire facher les vieilles femmes
C'est pas tout le monde peut danser
Tous les vieilles valses du vieux temps
Pendant ta mère est pas là
Allons danser Colinda

Nog iets over de inhoud: De herkomst van het liedje is niet helemaal zeker, maar vermoedelijk werd in de tekst oorspronkelijk geen Zuidelijke schone genaamd Colinda bezongen. De tekst gaat blijkbaar terug op een dans genaamd de Calinda of Calenda. Deze van oorsprong Afrikaanse dans werd naar Louisiana gebracht door de negerslaven die op de katoenplantages te werk werden gesteld. Oorspronkelijk zou het dus een uitnodiging zijn geweest om de Calinda te dansen: Allons danser la Calinda. Toen de herinneringen aan de tijd van de slavernij vervaagden, is men in Calinda een naam gaan zien, en werd Calinda verbasterd tot het meer gebruikelijke Colinda

Voor een echte Cajun-uitvoering van het nummer, kan men terecht bij Lee Benoit:

Noten:

* (1) Het was blijkbaar een boodschap waarmee iemand de bons kreeg:

No milk today my love is gone away
The bottle stands forlorn a symbol of the dawn
No milk today it seems a common sight
But people passing by don't know the reason why

How could they know just what this message means
The end of all my hopes the end of all my dreams
How could they know a palace there had been
Behind the door where my love reigned as queen

* (2) Zie: http://west-point.nl/lijstje-van-de-week1?start=46