Pa Bonanza had
drie zonen
Zoals veel mensen van mijn leeftijd ben ik opgegroeid met
Bonanza. Als ik me niet vergis werd de serie op een doordeweekse avond uitgezonden, aan
de late kant, dus je moest telkens weer zeuren om op te mogen blijven. De
volgende dag werd de aflevering op de speelplaats natuurgetrouw nagespeeld,
compleet met de juiste stembuigingen. Herman Brusselmans schreef een boek De
Terugkeer van Bonanza, maar dat boek heb ik niet gelezen. Het ging, als ik me
niet vergis, ook niet over Bonanza. Ik heb wel een aantal andere boeken gelezen
en ben ook teruggekeerd naar Bonanza. Dat gebeurde in 2004 of 2005 en de
terugkeer viel samen met een poging om
van het roken af te komen. Dit keer werd de serie in de namiddag uitgezonden.
Ik nam de afleveringen op en beloofde mezelf dat ik de opname mocht bekijken - voor
het slapengaan - als ik de rest van de dag van de sigaretten wist af te
blijven. De poging om van het roken af
te komen slaagde. Men zou dus kunnen zeggen dat ik dankzij de Cartwrights
gezonder ben gaan leven. Snoep verstandig, eet een appel en kijk naar Bonanza!
Carwrights & Bonanza's
Hoewel de familie Cartwright heette, spraken wij als
kinderen van de Bonanza's. Pa Bonanza en zijn drie zonen. Ik wilde altijd Adam
zijn, Adam Bonanza. Dat kwam zo: ik werd vaak minachtend 'Witte' genoemd vanwege mijn ziekelijk bleke huid. Bovendien
was ik wat kleiner dan gemiddeld en leed ik aan bronchitis. Adam was groot en
sterk, en bovendien zongebruind. Bonanza is Spaans voor welvaart, maar in
Nevada, waar de serie zich afspeelt, werd de term gebruikt in verband met de vondst van edelmetaal. De
eerste belangrijke zilvermijn, de Comstock Lode, lag niet ver van de plaats
waar in de serie de ranch van de Cartwrights, de Pondarosa, is gesitueerd,
nabij de plaats Virginia City. De Cartwrights hadden hun rijkdom blijkbaar te danken aan deze mijn (*1). De bekende generiek van de serie, toont een in
brand vliegende kaart van de streek waarop het grondgebied van de Cartwrights
in oranjebruine kleur is aangeven: de kleur van de Pinus Ponderosa, de Latijnse
naam van de Noord-Amerikaanse den, het hout waarmee de ranch van de Ponderosa
was gebouwd. De Pondarosa werd voor de serie gebouwd aan de oevers van Lake
Tahoe (*2) en kon nadat de serie was geëindigd lange tijd door het publiek
worden bezocht. In 2004 werd de grond waarop de Pondarosa staat verkocht en
sindsdien is het gebouw voor het publiek gesloten. De meeste opnames werden trouwens gemaakt in de studio, waar een deel van de Ponderosa was nagebouwd.
Bonanza werd uitgezonden tussen 1959 en 1973 en is met 14
seizoenen en 431 afleveringen de op één na langstlopende westernserie uit de
geschiedenis. Alleen Gunsmoke liep langer (20 seizoenen, 635 afleveringen),
maar Bonanza was in de VS vaker de populairste TV-serie van het jaar
(driemaal, tegenover Gunsmoke slecht één
keer). In Vlaanderen won de serie drie keer op rij de prijs van de kijker van
het blad Humo. Gek genoeg kende Bonanza een moeizame start: de kijkcijfers voor
de eerste twee seizoenen waren laag en de reacties van critici wisselend; er
was enige waardering voor de moed om sociale problmen zoals
rassentegenstellingen aan de kaak te stellen (hierover later meer), maar men
vond de serie statisch en weinig avontuurlijk. De productiemaatschappij, NBC,
overwoog om Bonanza af te voeren en gaf alleen groen licht voor een derde reeks
omdat de reeks werd opgenomen in kleur. In die tijd was dat nog iets nieuws en
NBC wilde graag verder met het procedé experimenteren. Het was eenvoudiger om
een bestaande serie voort te zetten dan een nieuwe op te starten.
Vrijgezellen en weduwnaars
Een eigenaardigheid van westernhelden is dat ze zelden
gehuwd zijn. Adam, Hoss en vooral Little Joe hadden met enige regelmaat
romantische avontuurtjes, maar kenden geen geluk in de liefde: de beminde
overleed aan het eind van de aflevering of ging er met een ander vandoor, er
was altijd wel wat. En wat was er gebeurd met hun moeder? In Bonanza was dit
een driedubbel probleem, want de broers werden
gepresenteerd als halfbroers : ze hadden dezelfde vader, maar verschillende
moeders. Vermoedelijk wilde men via deze ingreep de nogal radicale
verschillende in uiterlijk en karakter verklaren. Adam was een evenwichtige
persoonlijkheid, een denker die aan de oostkust architectuur had gestudeerd
(hij had ook de Pondarosa ontworpen), Hoss een goedmoedige reus met een grote eetlust
en nakomeling Joe een opvliegerig opdondertje met een oog voor de meisjes. Alle
drie de moeders kregen hun eigen zogenaamde flashback-aflevering; de moeder van
Hoss kreeg er zelfs twee:
* Elizabeth, My Love (serie 2, aflevering 32): Aan het bed
van een zieke Adam, vertelt Ben hoe hij diens Britse moeder Elizabeth leerde
kennen aan boord van een zeilschip
* Inger, My Love (Serie 3, aflevering 29): Terwijl Hoss op
weg is naar huis en er een zware storm opsteekt, herinnert Ben zich zijn
romance met de Zweedse Inger, die het leven zou schenken aan Hoss. In deze
aflevering wordt ook onthuld wat de betekenis is van de naam 'Hoss': het is
slang uit de regio van de Smokey Mountains voor een vriendelijke krachtpatser,
een beer van een vent met een gouden hart
* Journey Remembered (Serie 5, aflevering 8): In een
voortreffelijke aflevering, één van de beste van de serie, denkt Ben aan zijn
tocht naar het Westen, aan de zijde van Inger, de moeder van Hoss, die wordt
gedood tijdens een gevecht met Indianen
* Marie, My love (Serie 4, aflevering 20): Ben ontmoet
tijdens een trip naar New-Orleans de Frans-Creoolse weduwe Marie DeMarigny en
wordt verliefd op haar. Er wordt gesuggereerd dat zij kort na de geboorte van
Joe overlijdt, maar de gebeurtenis wordt niet in beeld gebracht.
Top-billing en equal billing
Eén van de belangrijkste vragen bij een film of TV-serie met
diverse centrale personages, is de vraag wie de eerste plaats in de
rolverdeling krijgt (top-billing). Die vraag is vooral van kapitaal belang
indien tijdens de begingeneriek, net als bij Bonanza, de gezichten daadwerkelijk in
beeld worden gebracht (en niet alleen de namen). Voor Bonanza werd een elegante oplossing
bedacht voor dit probleem: nadat de kaart in brand is gevlogen, rijden de vier
Cartwrights zij aan zij richting camera en vervolgens worden ze één voor één in
close up gefilmd, terwijl hun acteursnaam in vette letters in beeld verschijnt.
Per aflevering werd de volgorde waarin de acteurs werden gepresteerd
afgewisseld. In het jargon heet dit equal billing.
Einde deel 1 - Wordt vervolgd
Noten:
* (1) In een versie met tekst van de Bonanza song, wordt
echter melding gemaakt van goud:
"With a gun and a rope and a hatful of hope
We planted our family tree
We got ahold of a potful of gold - Bonanza
With a
horse and a saddle and a rig full of cattle
How rich
can a fella be?"
* (2) De kaart die wordt getoond in de generiek, heeft
(zeer ongewoon) een verticale Oost-West-as. De Ponderosa ligt aan de
oostelijke, niet de noordelijke oever van Lake Tahoe