Moge het zand voor eeuwig blijven branden
In een van haar romans, beschrijft Virginia Woolf wat er gebeurt
nadat iemand het gerucht heeft opgevangen dat de kroonprinses tussen het
winkelende publiek is opgemerkt. Het gerucht verspreidt zich, van straat naar
straat, van wijk naar wijk, als rimpelingen die zich in concentrische cirkels over een wateroppervlak verspreiden.
Hoewel niemand weet waar de prinses was op een bepaald tijdstijd, denkt
iedereen zeker te weten dat hij of zij een glimp van haar heeft opgevangen.
Ik heb het zelfde meegemaakt, op ongeveer tienjarige leeftijd,
in mijn woonplaats Son en Breugel, vlak
boven Eindhoven. Er gingen geruchten dat de beroemde zangeres Anneke Grönloh
zich in onze woonplaats zou vestigen. Iedereen meende te weten welk huis ze op
het oog had (ik zie het zo weer voor me) en iedereen meende ook een glimp van
haar te hebben opgevangen, ook ik. Als ik aan haar denk, denk ik niet alleen
aan dat huis, maar ook aan de veelkleurige kaftan jurk waarin ik haar had
gesignaleerd, uiteraard in de winkelstraat, in het voorbijgaan, vluchtig maar
heel duidelijk.
Waarschijnlijk was het pure fantasie. Anneke Grönloh was op
dat moment de populairste zangeres van Nederland en op platenhoezen en op de
talloze foto's die de voorpagina's van tijdschriften sierden, werd ze vaak
afgebeeld in veelkleurige Oosterse kledij. Anneke was immers geboren in
Nederlands Indië, als dochter van een Nederlandse officier en een Indonesische
moeder. Haar vader werd nog voor haar geboorte geïnterneerd door de Japanners
en ook Anneke zou haar eerste jaren doorbrengen in een zogenaamd jappenkamp.
Pas na de oorlog zou het gezin worden herenigd, in Nederland. Het gezin vestigt
zich in Eindhoven.
Reeds als kind treedt ze op, maar de zaak gaat pas aan het
rollen als ze op het lyceum stadsgenoot Peter Koelewijn ontmoet. Peter fungeert bij
optredens aanvankelijk als haar begeleider (met zijn bandje The Rockets), maar
als hij in 1960 plots een megahit scoort met Kom van dat dak af, worden de
rollen omgekeerd: Peter wordt de frontman en Anneke wordt achtergrondzangeres.
Peter groeit in die dagen snel uit tot één van de belangrijkste platenproducers
van Nederland, maar gek genoeg beleeft Anneke haar grote doorbraak twee jaar later aan de hand
van diens voornaamste concurrent, Johnny Hoes. Hoes vertaalt voor haar een
Duitse hit, Heisser Sand, en met Brandend Zand staat Anneke drie maanden
achtereen op nummer 1 in de hitparade.
De tekst van Brandend zand is op het eerste oog een beetje
duister:
Brandend zand en een verloren land
En een leven vol gevaar
Brandend Zand berooft je bijna van 't verstand
En dat alles komt door haar
Het vervolg maakt echter veel duidelijk:
Zwarte Dino, jij wou Nina
die met Rocco was verloofd
En toen Rocco werd gevonden
Werd jouw onschuld niet geloofd
die met Rocco was verloofd
En toen Rocco werd gevonden
Werd jouw onschuld niet geloofd
De tekst (bijna een letterlijke vertaling van de
oorspronkelijke Duitse tekst) gaat dus over een passiemoord: een verliefde
jongeman, Dino, heeft een liefdesrivaal uit de weg geruimd en sloeg vervolgens
op de vlucht, om te ontsnappen aan het gerecht (en de wraak van de familie van
het slachtoffer). Het brandende zand en het leven vol gevaar verwijzen
vermoedelijk naar het vreemdelingenlegioen: het toevluchtsoord bij uitstek voor
dit soort jongemannen.
Naar alle waarschijnlijkheid gaat de tekst terug op één van de vele Zuid-Europese volkslegendes over een liefdesdrama dat uitloopt op moord en doodslag. Om dit te benadrukken, lieten de auteur en
componist van de oorspronkelijke versie, Kurt Felz en Werner Schaffenberger,
voor de uitvoering hun keuze vallen op de Italiaanse zangeres Mina (wier accent
extra werd benadrukt). In dit soort legendes is doorgaans sprake van een vrouw die
diverse minnaars het hoofd op hol brengt en uiteindelijk loopt het voor iedereen
slecht af, ook voor de vrouw, die in het beste geval wordt uitgehuwelijkt aan
een veel oudere man maar vaker nog in de prostitutie terecht komt. Het slot van
Brandend Zand lijkt daar voorzichtig op te alluderen:
In de haven van Marseille
danst jouw Nina nu voor geld
slechts de golven zingen zachtjes
wat van Dino wordt verteld
danst jouw Nina nu voor geld
slechts de golven zingen zachtjes
wat van Dino wordt verteld
Brandend Zand bereikte in meerdere landen de eerste plaats. Precieze
cijfers uit die periode zijn moeilijk te achterhalen (de hitparade was in 1962 feitelijk
nog natttevingerwerk, de officiële Top 40 die was gebaseerd op verkoopcijfers
bestond nog niet), maar naar schatting werden er wereldwijd tussen de 3 en 3,5
miljoen exemplaren van Brandend Zand verkocht. Ook in Indonesië, Singapore, Maleisië,
België en Duitsland werd Anneke Grönloh dankzij
het nummer een megaster (*1). Met titels als Soerabaja, Cimeroni en Paradiso scoorde
ze nog diverse grote hits, maar het succes van Brandend Zand zou ze nooit
kunnen evenaren. Het nummer blijft haar achtervolgen en gaandeweg wordt ze in
de herinnering meer en meer een one hit wonder, de zangeres van die ene grote,
allesoverheersende hit. Een tijdlang wil ze daarom Brandend Zand niet meer
zingen tijdens optredens, maar uiteindelijk komt ze daar op terug: in de jaren '90,
bij haar zoveelste comeback, neemt ze het nummer weer op in haar set list. Ook
bij haar officiële afscheid in 2015 laat ze het zand nog één keer branden.
R.I.P. Anneke
Moge het zand voor eeuwig blijven branden
Noot:
* (1) In Maleisië had ze nog voor Brandend Zand een hit met het nummer Asmara, dat maandenlang op nummer één stond, maar in Nederland amper werd verkocht. Het nummer markeerde het begin van haar grote populariteit in het verre oosten, waar ze hits scoorde met nummers die in Nederland vaak compleet onbekend bleven. Ze had ook twee nummer 1-hits in het voormalige Joegoslavië met in het Servisch gezongen versies van haar Nederlandstalige hits
* (1) In Maleisië had ze nog voor Brandend Zand een hit met het nummer Asmara, dat maandenlang op nummer één stond, maar in Nederland amper werd verkocht. Het nummer markeerde het begin van haar grote populariteit in het verre oosten, waar ze hits scoorde met nummers die in Nederland vaak compleet onbekend bleven. Ze had ook twee nummer 1-hits in het voormalige Joegoslavië met in het Servisch gezongen versies van haar Nederlandstalige hits
Geen opmerkingen:
Een reactie posten