dinsdag 18 september 2018

Anneke Grönloh - Moge het zand voor eeuwig blijven branden


Anneke Grönloh: 
Moge het zand voor eeuwig blijven branden

In een van haar romans, beschrijft Virginia Woolf wat er gebeurt nadat iemand het gerucht heeft opgevangen dat de kroonprinses tussen het winkelende publiek is opgemerkt. Het gerucht verspreidt zich, van straat naar straat, van wijk naar wijk, als rimpelingen die zich in concentrische cirkels over een wateroppervlak verspreiden. Hoewel niemand weet waar de prinses was op een bepaald tijdstijd, denkt iedereen zeker te weten dat hij of zij een glimp van haar heeft opgevangen.

Ik heb het zelfde meegemaakt, op ongeveer tienjarige leeftijd, in mijn woonplaats Son en Breugel, vlak boven Eindhoven. Er gingen geruchten dat de beroemde zangeres Anneke Grönloh zich in onze woonplaats zou vestigen. Iedereen meende te weten welk huis ze op het oog had (ik zie het zo weer voor me) en iedereen meende ook een glimp van haar te hebben opgevangen, ook ik. Als ik aan haar denk, denk ik niet alleen aan dat huis, maar ook aan de veelkleurige kaftan jurk waarin ik haar had gesignaleerd, uiteraard in de winkelstraat, in het voorbijgaan, vluchtig maar heel duidelijk.

Waarschijnlijk was het pure fantasie. Anneke Grönloh was op dat moment de populairste zangeres van Nederland en op platenhoezen en op de talloze foto's die de voorpagina's van tijdschriften sierden, werd ze vaak afgebeeld in veelkleurige Oosterse kledij. Anneke was immers geboren in Nederlands Indië, als dochter van een Nederlandse officier en een Indonesische moeder. Haar vader werd nog voor haar geboorte geïnterneerd door de Japanners en ook Anneke zou haar eerste jaren doorbrengen in een zogenaamd jappenkamp. Pas na de oorlog zou het gezin worden herenigd, in Nederland. Het gezin vestigt zich in Eindhoven.

Reeds als kind treedt ze op, maar de zaak gaat pas aan het rollen als ze op het lyceum stadsgenoot Peter Koelewijn ontmoet. Peter fungeert bij optredens aanvankelijk als haar begeleider (met zijn bandje The Rockets), maar als hij in 1960 plots een megahit scoort met Kom van dat dak af, worden de rollen omgekeerd: Peter wordt de frontman en Anneke wordt achtergrondzangeres. Peter groeit in die dagen snel uit tot één van de belangrijkste platenproducers van Nederland, maar gek genoeg beleeft Anneke haar grote doorbraak twee jaar later aan de hand van diens voornaamste concurrent, Johnny Hoes. Hoes vertaalt voor haar een Duitse hit, Heisser Sand, en met Brandend Zand staat Anneke drie maanden achtereen op nummer 1 in de hitparade.

De tekst van Brandend zand is op het eerste oog een beetje duister:

Brandend zand en een verloren land
En een leven vol gevaar
Brandend Zand berooft je bijna van 't verstand
En dat alles komt door haar

Het vervolg maakt echter veel duidelijk:

Zwarte Dino, jij wou Nina
die met Rocco was verloofd
En toen Rocco werd gevonden
Werd jouw onschuld niet geloofd

De tekst (bijna een letterlijke vertaling van de oorspronkelijke Duitse tekst) gaat dus over een passiemoord: een verliefde jongeman, Dino, heeft een liefdesrivaal uit de weg geruimd en sloeg vervolgens op de vlucht, om te ontsnappen aan het gerecht (en de wraak van de familie van het slachtoffer). Het brandende zand en het leven vol gevaar verwijzen vermoedelijk naar het vreemdelingenlegioen: het toevluchtsoord bij uitstek voor dit soort jongemannen.

Naar alle waarschijnlijkheid gaat de tekst terug op één van de vele Zuid-Europese volkslegendes over een liefdesdrama dat uitloopt op moord en doodslag. Om dit te benadrukken, lieten de auteur en componist van de oorspronkelijke versie, Kurt Felz en Werner Schaffenberger, voor de uitvoering hun keuze vallen op de Italiaanse zangeres Mina (wier accent extra werd benadrukt). In dit soort legendes is doorgaans sprake van een vrouw die diverse minnaars het hoofd op hol brengt en uiteindelijk loopt het voor iedereen slecht af, ook voor de vrouw, die in het beste geval wordt uitgehuwelijkt aan een veel oudere man maar vaker nog in de prostitutie terecht komt. Het slot van Brandend Zand lijkt daar voorzichtig op te alluderen:

In de haven van Marseille
danst jouw Nina nu voor geld
slechts de golven zingen zachtjes
wat van Dino wordt verteld

Brandend Zand bereikte in meerdere landen de eerste plaats. Precieze cijfers uit die periode zijn moeilijk te achterhalen (de hitparade was in 1962 feitelijk nog natttevingerwerk, de officiële Top 40 die was gebaseerd op verkoopcijfers bestond nog niet), maar naar schatting werden er wereldwijd tussen de 3 en 3,5 miljoen exemplaren van Brandend Zand verkocht. Ook in Indonesië, Singapore, Maleisië, België en Duitsland werd Anneke Grönloh dankzij het nummer een megaster (*1). Met titels als Soerabaja, Cimeroni en Paradiso scoorde ze nog diverse grote hits, maar het succes van Brandend Zand zou ze nooit kunnen evenaren. Het nummer blijft haar achtervolgen en gaandeweg wordt ze in de herinnering meer en meer een one hit wonder, de zangeres van die ene grote, allesoverheersende hit. Een tijdlang wil ze daarom Brandend Zand niet meer zingen tijdens optredens, maar uiteindelijk komt ze daar op terug: in de jaren '90, bij haar zoveelste comeback, neemt ze het nummer weer op in haar set list. Ook bij haar officiële afscheid in 2015 laat ze het zand nog één keer branden.

R.I.P. Anneke

Moge het zand voor eeuwig blijven branden



Noot:

* (1) In Maleisië had ze nog voor Brandend Zand een hit met het nummer Asmara, dat maandenlang op nummer één stond, maar in Nederland amper werd verkocht. Het nummer markeerde het begin van haar grote populariteit in het verre oosten, waar ze hits scoorde met nummers die in Nederland vaak compleet onbekend bleven. Ze had ook twee nummer 1-hits in het voormalige Joegoslavië met in het Servisch gezongen versies van haar Nederlandstalige hits




Geen opmerkingen:

Een reactie posten