 |
| Haji Firoez - Iran |
Niet het hele verhaal ...
Ik kondigde mijn artikel over zwarte Piet aan als 'het hele
verhaal', maar helaas: ik kraaide te vroeg victorie. Toen ik de tekst schreef,
had ik nog geen weet van mevrouw Verene Shepherd en haar commissie, en al
evenmin van de facebookpagina Pietitie. Het spel moest nog beginnen toen ik
dacht dat het al voorbij was. Het aantal bezoekers van mijn blogpagina gaf me
wel al een waarschuwing dat er iets bijzonders op til was. Op één middag had ik
plots meer dan 300 hits, dat was me nog nooit overkomen.
*
Ook in een ander opzicht was het niet het hele verhaal:
diverse lezers maakten me duidelijk dat ik een aantal pseudopieten over het
hoofd had gezien. Knecht Ruprecht (Duitsland), Krampus (Alpenlanden),
Schmutzli (Zwitserland), Hans Knapp (Elzas), iedereen droeg zijn knechtje bij. De
meeste knechten kende ik trouwens, alleen Schmutzli was nieuw voor me. Mooie
naam trouwens, Schmutzli, vrij vertaald: Smeerkees.
Mijn goede vriendin Ellie Bellie, van Perzische afkomst, wees
op een gebruik in haar geboorteland genaamd navruz
of nowruz - نوروز
Ze schreef:
Ze schreef:
"In Perzië wordt de komst van het nieuwe jaar, van de tijd
van Zarathustra tot nu, gevierd met zich dwaas gedragende zwartgemaakte
jongemannen die dansen in een felgekleurde hansop, een week lang. Wanneer deze
zwartgemaakte mannen verdwijnen, verschijnt een grijsaard met een lange baard
die geschenken brengt, waaronder kiemen en noten. Deze traditie wordt door de
islam bestreden, maar op het platteland gevierd. Ook Iraniërs in Nederland doen
dat." (1)
Dat zou allemaal niet zo bijzonder zijn geweest, ware
het niet dat het feest van de zwartgemaakte jongemannen met goedkeuring van de
VN door Unesco tot cultureel erfgoed werd uitgeroepen. De ene Piet is blijkbaar
de andere niet.
Iedere columnist van naam heeft
inmiddels een hoofdstuk aan Zwarte Piet gewijd. In al die artikelen worden zo
ongeveer dezelfde verbanden gelegd: van Zwarte Piet als bevrijde slaaf tot het
boekje van Jan Schenkman uit 1850. Opvallend is dat alleen Karel Knip,
redacteur wetenschap van NRC Handelsblad, de moeite nam om dat boekje ook te
lezen. Dat stelde hem in staat om een antwoord te geven op een paar vragen: Had
Schenkman nu een negerslaaf voor ogen bij zijn creatie van zijn Pietermanknecht
of niet? en: Waar komt dat verhaal vandaan dat Piet zwart werd door in de
schoorsteen af te dalen? Karel schrijft:
"Of [Schenkman] daarbij een neger voor ogen had, is de vraag, hij
noemt de knecht maar op één plaats zwart: als hij uit de schoorsteen komt. Maar
de tekenaar die de rijmpjes van plaatjes voorzag, heeft gedacht of gewild dat
het een neger was. Hij kiest een sportieve verschijning in tamelijk neutrale
kleding. Als het boekje een succes blijkt, laat uitgever G.T. Bom opnieuw
plaatjes maken en pas dan kiest de illustrator voor het pofbroekje, de kousen
en de veer: het pagepakje dat nog steeds zo populair is." (2)
*
Ik had sterk de indruk dat het bij de Pietitie om meer ging
dan om Zwarte Piet of een oer-Hollandse traditie alleen. Ik hoorde veel
verzuchtingen van het type: Gaan ze ons Zwarte Piet ook nog afnemen? Let wel: ook
nog. Mensen hebben door dat veel beslissingen worden genomen zonder dat er
rekening wordt gehouden met hun mening. Besparingen, massa-immigratie, de
beknotting van de vrijheid van meningsuiting, het wordt de bevolking zomaar
door de strot geduwd, zonder dat haar iets wordt gevraagd. De petitie was mede
een protest tegen deze praktijken: Stop, genoeg, van onze tradities blijf je
af. Een volk kwam in opstand. Dat is hoopgevend
maar er is geen reden om te veronderstellen dat de problemen daarmee zijn opgelost. Vergelijkingen werden al gemaakt met de
massale protesten in de jaren zeventig tegen kernwapens of de Witte Mars, die
in 1996 in België naar schatting 300.000 mensen op de been bracht. De
kernwapens gingen niet de wereld uit, zoals de demonstranten eisten, en er
veranderde niet veel na de Witte Mars.
NASCHRIFT:
Ellie Bellie liet me nog het volgende weten (het lijkt me een zinvolle aanvulling op het artikel):
Wat Perzië betreft, haji firuz (zwarte piet) en Amo nowruz (Sinterklaas) behoren idd tot de jaarlijkse traditie om het Perzisch nieuwjaar (op 21 maart, de lentedag) te vieren. En de meeste Iraniërs hebben enorm veel affiniteit met die traditie. Ik moet die tekst die ik doorgestuurd heb eigenlijk nuanceren. Want die traditie wordt niet alleen in de dorpen, maar ook in de grote steden gevierd. Persoonlijk vind ik het een prachtige traditie. Het is ook belangrijk om het te behouden, want zoals je in je blog reeds verwezen hebt, het is een belangrijke wapen tegen de islamisering van de Perzische cultuur. De conservatieve islamisten zouden graag al die Perzische tradities willen afschaffen, maar zoiets heeft - gelukkig- geen draagvlak bij de bevolking.
Raar maar waar, de voormalige president Ahmadinejad was een voorstander van het behoud van de Perzische tradities...hierdoor heeft hij ook regelmatig voor heftige debatten in het parlement gezorgd en de frontale confrontatie met de opperste leider (superconservatief) gezocht
Noten:
* (1) De zwartgemaakte jongemannen worden Haji Firoez genoemd:
* (2) Karel Knip, NRC Handelsblad, 25 oktober 2013
Geen opmerkingen:
Een reactie posten