Onze Vlaamse minister van Cultuur Joke Schauvliege lijkt op
een blondine op wie ik als tiener een oogje had. Helaas had zij een oogje op
een ander, dus het is nooit wat geworden. Maar juist daarom zijn de tedere
gevoelens gebleven: de broze fantasie van de verliefdheid is niet bedorven door
de harde realiteit van een relatie. Joke kan bij mij dus geen kwaad doen.
De minister heeft nog een andere eigenschap die mij vertedert: ze
is het type dat in zeven sloten tegelijk loopt. Sommige vrouwen zijn het
aantrekkelijkst wanneer zij een bok hebben geschoten. Als Joke tussenkomt in
een conflict, loopt het steevast uit de hand. Ze vergist zich in functies,
namen en gezichten en als eens het juiste gezicht aan de juiste naam weet te
koppelen, spreekt ze die naam verkeerd uit. Nu was er weer de kleinkunstgroep Yevgueni
die de tijdens de Nekka-nacht in
Antwerpen een speciale prijs in ontvangst mocht nemen van de minister. Yevgueni
werd door Joke verhaspeld tot Zjef Geenie. Op Facebook en Twitter werd Joke
onmiddellijk Zjoke.
Ik moet bekennen dat ik ook geen idee had hoe de naam
Yevgueni werd uitgesproken, op zijn Russisch, Nederlands of iets daartussenin,
maar ik zou in zo'n geval navraag hebben gedaan. Joke dus niet, die flapt er
maar wat uit (1). Vertederend. Het deed mij een beetje denken aan de tijd dat
bij de voetbalclub Feyenoord uit Rotterdam ene Ove Kindvall speelde, een
Zweedse aanvaller met een spreekwoordelijk neusje voor de goal. In het Zweeds
staat de K (in combinatie met sommige klinkers) voor de klank [Tsj], China
wordt in het Zweeds uitgesproken als [Tsjiena] en geschreven als Kina. Het
zorgt in lessen Zweeds voor beginners altijd weer voor hilariteit. In de tijd van
Kindvall was er een verslaggever, Herman Kuiphof, die blijkbaar wat Zweeds
kende, want terwijl ieder ander sprak van [Kiendval], sprak hij de naam uit als
[Tsjiendvol]. Een komiek maakte toen van zijn naam 'Herman Tsjuiphof'.
De naam Yevgueni is
blijkbaar ontleend aan een instrumentaal nummer van Serge Gainsbourg, Evgueni Sokolov. Hoe Gainsbourg die
titel uitsprak, heb ik niet kunnen achterhalen, maar ik vrees het ergste. Zelfs
eenvoudige namen zoals Roger Moore worden in Frankrijk verbasterd tot Rogier Moer. De bokser Joe Frazier werd Jo Frazjee. Yevgueni is een Vlaams
gezelschap met een Nederlandstalig repertoire, dus Joke had misschien wel
gelijk om te spreken van Zjef. Geen
van de leden van het gezelschap lijkt, afgaande op de namen, van Russische
afkomst te zijn. Verder is Russisch geen taal waarvan de uitspraak als bekend
mag worden verondersteld, zoals bijvoorbeeld Engels of Frans.
Wie stuit op woorden of namen van vreemde herkomst, staat
telkens weer voor de keuze: vernederlandsen of niet? Journalisten gedragen zich
daarbij vaak als uitvinders die niet kunnen zwijgen over hun laatste ontdekking.
Ten tijde van de Olympische Spelen in Seoel (1988) ontdekten zij ter plaatse
dat de naam van de stad werd uitgesproken als [Sool]. Plots begon iedere
reportage met een zin waarin de plaatsnaam minstens drie keer voorkwam,
uitgesproken op zijn Koreaans. Nadat de Chinezen hun plaatsnamen in pinyin presenteerden aan de
buitenwereld, ontstond er een mode om te spreken van Beijing in plaats van Peking. Nanjing (blijkbaar niet bekend
genoeg) bleef echter Nanking. Soms gaan mensen in hun drang om toch maar zo
exotisch mogelijk over te komen, op exotische wijze de boot in: de laatste mode
is om Shanghai uit te spreken als [Shan-gaai]. blijkbaar vindt men dit
interessanter klinken dan Shang-haai, wat veel dichter tegen de Chinese
uitspraak staat (2).
Ook eenvoudige woorden kunnen aan dergelijke verwoestende
modes ten prooi vallen. Een voorbeeld is het woord show. De gebruikelijke uitspraak was lange tijd [sjoow], wat in de
buurt komt van de Engelse uitspraak, maar daar toch niet helemaal mee
overeenkomt: show. In de Engelse uitspraak klink vaag een a of au door, en dit
heeft geleid tot een uitspraak die dicht tegen het Duits staat: Schau. Met name Ilse van Hoecke maakte
het op dit punt erg bont bij de presentatie - een aantal jaren geleden - van de Grote
Geschiedenisshow. Zoals gewoonlijk huppelde en sprong Ilse rond, van set
naar set, en dat allemaal in het kader van de grote Geschiedenissjouw.
Noten:
* (1) Toch niet, blijkbaar. Volgens Joke zelf had ze
geoefend: http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=DMF20130421_00549628
* (2) Beijing is samengesteld uit bei = noord, en jing =
hoofdstad: Noordelijke hoofdstad. Nan = zuid, Nanjing: Zuidelijke hoofdstad.
Shanghai is samengesteld uit shang = op/aan, en hai = zee: de stad ligt aan
zee.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten