Hield Wittgenstein van spaghettiwesterns? Eén van mijn lezers suggereerde dit. Wittgenstein kwam uit een bijzonder gezin, dus alles is mogelijk. Zijn vader was een industrieel duie uitgroeide tot één van de rijkste mensen van de Negentiende Eeuw, zijn oudere broer Paul was een sensatie als éénarmige pianist en zelf was Ludwig een van de belangrijkste en meest invloedrijke filosofen van de Twintigste eeuw. Wittgenstein heeft zich als filosoof vooral bezig gehouden met de grenzen van de menselijke kennis. De grenzen van mijn kennis, zijn de grenzen van mijn taal, aldus Wittgenstein, en daarbij zag hij ook de wiskunde en logica als 'talen'. Zijn belangrijkste werk, de Tractatus Logico-Philosophicus eindigt met de dreunende zin:
Was sich überhaupt sagen lässt, lässt sich klar sagen; und wovon man nicht reden kann, darüber muss man schweigen.
Wat hij niet kon, was in de toekomst kijken, en hij was zich daar zo sterk van bewust dat hij pertinent weigerde om tegen iemand zoiets te zeggen als 'Tot morgen'. De toekomst was ongewis, en Wittgenstein wilde over ongewisse zaken geen uitspraken doen, daarover diende men te zwijgen. De eerste spaghettiwestern, Per un Pugno di Dollari, werd gedraaid in 1964, door Sergio Leone. Wittgenstein stierf in in 1951. We kunnen dus met zekerheid zeggen: Nee, Wittgenstein hield niet van spaghettiwesterns. Hij hield wel van westerns, maar in zijn tijd was dat nog een puur Amerikaans genre. Met name de films van Tom Mix schijnen veel indruk op hem te hebben gemaakt. Volgens sommigen voelde hij zich tot westernhelden aangetrokken omdat ze een heldhaftig leven leidden. Zelf had hij in de loopgraven van de Eerste wereldoorlog vooral zitten nadenken over filosofische problemen.
Waarom houdt iemand van westerns? Ik heb me nooit tot het heldhaftige leven van cowboys aangetrokken gevoeld, ik kan niet eens paardrijden, dus dat is het niet. Waarom houdt iemand niet zomaar van westerns, maar van van spaghettiwesterns? Woestijnroosje - van Marokkaanse afkomst - heeft me ooit verteld dat haar vader van spaghettiwesterns houdt omdat de landschappen hem doen denken aan de streek waarin hij is opgegroeid. De meeste spaghettiwesterns werden gedraaid het Zuiden van Spanje, in de omgeving van Almeria. Die streek lijkt inderdaad op Marokko. Maar niet op de omgeving van Eindhoven, waar ik ben opgegroeid.
Fetisjistische voorkeuren voor filmgenres komen waarschijnlijk even willekeurig tot stand als fetisjistische voorkeuren op seksueel gebied: een jongeman die spontaan een orgasme heeft als hij door een verpleegster wordt aangeraakt, loopt een goede kans om zijn levenlang opgewonden te raken bij de gedachte aan een verpleegstersuniform. Spaghettiwesterns waren toevalligerwijs populair toen ik, in de tweede helft van de jaren zestig, als puber een frequent bioscoopganger werd. Veel van die films werden door de filmkeuring ook nog enkel geschikt geacht voor personen van 18 jaar en ouder, en gingen dus aan mijn neus voorbij. Alleen al daarom oefenden ze een sterke aantrekkingskracht op me uit.
Sommige films die aan mijn neus voorbij waren gegaan, kon ik een decennia later oppikken tijdens zogenaamde nachtvoorstellingen. In Eindhoven zette Cinema Parisien regelmatig op zaterdagavond een spaghettiwestern op het programma, en ik was een trouw bezoeker. De voorstelling begon rond middernacht en het publiek bestond grotendeels uit opgeschoten jeugd en oudere dronkenlappen, die met een fles in de hand op de achterste rijen plaatsnamen. Soms was de opwinding in de zaal even groot als op het witte doek. Weer een decennia later bereikte het genre de huiskamer via de videocassette. Ik denk dat er zo'n vijftigtal spaghettiwesterns op video zijn verschenen, en ik heb ze allemaal gezien. Echt leuk was het bekijken van deze films op VHS overigens niet: de videocassette is immers de beelddrager van het smalle beeldscherm en spaghettiwesterns werden vrijwel allemaal in breedbeeld (2,35:1) opgenomen. De meeste cassettes waren fullscreen (4:3 = 1,33:1), wat inhield dat aan beide zijden een stuk van het beeld was verwijderd, resulteren in het bekende effect van twee tegen elkaar pratende neuzen, een rechts, de ander links.
De jaren negentig waren, ook al door drukke bezigheden, een spaghettiwesternarm tijdperk, maar de eeuwwisseling, bracht daar met de komst van de breedbeeldtelevisie en de introductie van de DVD verandering in. Plots konden deze films in de oorspronkelijke beeldverhouding worden bekeken. Dankzij Internet kwam men ook in contact met andere fetisjisten. Het leek me ook leuk om over het genre te gaan schrijven, maar ik ontdekte al snel dat veel studiemateriaal over het genre was geschreven in het Italiaans. Dat betekende dus ook Italiaans blokken, week in, week uit. Een jaar of vijf geleden publiceerde ik op een gespecialiseerde site mijn eerste artikel over een spaghettiwestern. Inmiddels zijn het er honderden en is mijn pseudoniem, Scherpschutter, in Westernland uitgegroeid tot een begrip. Sommige acteurs die ik als puber bewonderde, behoren nu tot mijn vaste lezers. Actrices van wie ik droomde, zijn nu facebookvriendinnen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten